<--Matariki: Te noho tahi me Tākuta Rangi Matamua
I te whakawehenga a Tāne i a Ranginui rāua ko Papatūānuku ka tino riri a Tāwhirimātea, he hiahia nōna kia piritata tonu rāua. I runga i tōna aroha mutunga kore ki ōna mātua i tīkaro ia i ōna mata ka whiua ai ki a Ranginui, ka huri ngā mata rā hei kāhui whetū i te rangi. Koirā i kīia ai te kāhui whetū, ko Ngā Mata o te Ariki Tāwhirimatea. Koinei te ingoa tūturu mō te kāhui o Matariki. Ko Matariki tōna ingoa whakapoto. Heoi anō ko Matariki hoki te ingoa o tētahi o ngā whetū o te kāhui.
Nō reira e ai te kōrero he atua matakerepō a Tāwhirimātea. Ko te noho ki te taha o tōnā matua tāna i whakatau ai - engari anō i ētahi wā ka heke iho ia ki tōna whaea - ka noho ki waenganui rānei i a rāua tahi.
Tawhirimātea, ©Living by the Stars.
Ka rangona tana riri ki ōna tuākana/tēina i ngā rā e kaha ana ngā hau pērā i te hau āwhiowhio, i ngā āwhā, me ngā tūpuhi. Engari he wā ōna he pai ōna piro. Koinei ngā rā paki, ngā rā mokopuna e pupuhi mai ana te hau maiangi.
He kōrero mō ngā whetū

Ko Matariki te whetū pīataata rawa o te kāhui. Ko tāna he tohu i te oranga o te taiao me te tangata i te tau hōu.
Ka moe ia i a Rehua (kei wāhi kē a Rehua i te rangi) ka whānau mai i ā rāua tamariki o te kāhui Ngā Mata o te Ariki Tāwhirimātea.

Ko Pōhutukawa – I ngā ritenga pērā i te ‘Whāngai i te Hau Tapu’, ka tukuna ngā mate o te tau kua hipa ki tēnei whetū.

Ko Tupuānuku – E tohu ana i te oranga o ngā hua kei te whenua e tupu ana.

Ko Tupuārangi – E tohu ana i te oranga o ngā hua e tupu ana i runga i ngā rākau tae ana ki ngā manu.

Waitī – E tohu ana i te oranga o ngā hua e tupu ana i te wai māori pērā i ngā awa me ngā roto.

Waitā – E hāngai ana tēnei whetū ki ngā kai e tupu ana i te waitai pērā i te moana.

Waipunarangi – E tohu ana i te āhuatanga o ngā wai e heke mai ana i te rangi.

Ururangi – E tohu ana i te āhuatanga o ngā hau.

Hiwaiterangi – E hāngai ana ki ngā wawata o te tangata. Arā, ka tukuna ngā tōmina o te kokonga ngākau o te tangata ki a ia – ko te tikanga me noho tapu ēnei wawata i waenga i te tangata me Hiwaiterangi.
Matariki constellation, ©Living by the Stars.
He tohu pai te kaha o te pīataata o ia whetū ki tāna e tohu ana, mō te tau e tū mai nei. Mēnā e rehurehu ana te kitea, kāore i te kitea rānei he tohu kino kē.
Rerenga kōrero
He hiahia nōna | Nā te mea i hiahia ia |
Tīkaro | Tango ake |
Matakerepō | Kāpō |
Rā mokopuna | Rā pai |
Hau maiangi | Ehara i te hau kaha |