<--Matariki: Te noho tahi me Tākuta Rangi Matamua
Mā te āhua o te takiwā e noho nā koe e tohu mēnā rānei koe ka kite i a Matariki - me uaua ka kitea mēnā kei Te Tai Hau-ā-Uru koe e noho ana, ā, e ārai ana pea ngā pae maunga i a ia.
Matariki ©Living by the Stars
Ki te kore e kitea e koe te paerangi i te rāwhiti me piki pea i tētahi hiwi i te atapō e mārama ana te kitea o ngā whetū.
I waenga i ngā marama o Pipiri me Hongongoi te wā pai rawa atu kia kite i a Matariki.
Kimihia a Tautoru ki te rāwhiti ko ia ngā whetū mārama e toru e rārangi ana i raro i a Puanga, i te kāhui whetū e kīia nei e ētahi ko Te Kakau a Māui, ko Ngā Tira o Puanga rānei (ko Orion’s Belt ki tā te Pākehā).
Orion and Jupiter over the Forest, (He whakaahua kua panonitia) nā Luis Argerich (CC BY-NC 2)
Kia anga whakatemauī te titiro mā raro ka kitea a Te Kōkota, arā he kāhui whetū tapatoru tōna hanga (ko te mata o Taurus ki tā te Pākehā.) Kia whakatemauī tonu te titiro ka kite i a Matariki, he kāhui whetū iti, e tata ana ki te paerangi ka ara ake i mua tonu i te aranga o te rā.
E ai te kōrero tōna rua rau kē te tokomaha o ngā whetū o te kāhui rā engari ka kitea noatia e te karu tangata e whitu ki te iwa kē rānei.
He āhua ōrite ngā ingoa me ngā āhuatanga o Mātariki i Aotearoa i ō ngā motu o Te Moananui-a-Kiwa. Kei te tuakoi tonga tātou e noho ana. Engari he rerekē tōna āhua i tērā o te tuakoi raki. I reira he huripoki te āhua. Nā reira mēnā koe e titiro ana ki ngā whakaahua hei tautohu i a Matariki me ia whetū o te kāhui, me whai whakaahua tūturu nō Aotearoa.
Heoi anō he nui ngā kōrero o iwi kē mō Matariki. E hia mano tau ki muri ka mātaihia a Matariki huri noa i te ao. Ka kitea te kāhui whetū i ngā whakaahua ā-toka, i ngā tuhituhinga, i ngā waituhi tuaukiuki – e ai te kōrero ko ia tētahi o ngā kāhui whetū tuatahi o te ao kia mātaihia e te tangata.
Ko te ingoa Pākehā mō Matariki ko Pleiades. I ahu mai ai te ingoa nei i ngā pūrākau o te iwi Kiriki mō ngā tokowhitu tamāhine a Pleione. Koirā i ahu mai ngā kōrero e kīia ana he wāhine tuākana tēina katoa ngā whetū. Ehara tēnei i te kōrero nō te ao Māori.
Ka kōrero a Jamie, he kaiārahi LEARNZ, ki a Tākuta Rangi Matamua mō Matariki:
Rerenga kōrero
| Me uaua ka kitea | Kāore e tino kitea ana i ngā wā katoa |
| Tuakoi tonga | Kei te tonga o te ao |
| Tuakoi raki | Kei te raki o te ao |
| Mātaihia | Te āta titiro |
| Tuaukiuki | Tino tawhito |
| Kiriki | Greek |
